دوگان سازی در زبان ترکی

دوگان­سازی پدیده­ای زبانی است که برخی از انواع آن در همة زبان ها دیده می­شوند و برخی دیگر تنها در برخی زبان ها. در پژوهش حاضر به بررسی پدیدة دوگان­سازی در زبان ترکی، به ویژه گونه­ای از دوگان سازی ناقص، می پردازیم. با توجه به داده­ها و در ارتباط با پرسش نخست پژوهش، می­توانیم بگوییم که دوگان­سازی کامل در زبان ترکی و آن دوگان­سازی که در دستور سنتی زبان فارسی بدان اتباع گفته می­شود، عملکرد و سازوکاری مشابه دارند. پرسش دوم پژوهش به گونه­ای از دوگان­سازی ناقص در زبان ترکی مربوط است. در این نوع دوگان­سازی برخی از عناصر آغازی واژه از آن جدا می شوند و پس از گرفتن واج مشخصی، دوباره به پایه افزوده می­شوند و باعث گونه­ای تغییر معنایی در پایه می­شوند که بیشتر بر معنای پایه یا تشدید آن تأکید می شود. در این مقاله، برای پاسخ­گویی به پرسش دوم پژوهش، با توجه به واجی که بین بخش دوگان­سازی شده و پایه قرار می­گیرد، فرمول­هایی برای تبیین فرایند دوگان ساز ناقص، مورد نظر قرار دادیم و با توجه به مجموع این فرمول­ها، فرمول کلی­تری ارائه کردیم. داده­ها نشان می­دهند که افزون بر محیط آوایی و واجی، برای تبیین قطعی دلیل قرار گرفتن واجی خاص میان بخش دوگان­سازی شده و پایه، باید به عوامل زبانی دیگری، چون سطح زبرزنجیری زبان، توجه کرد.